Ercan Kesal*
Anlaşılacağı üzere bu kıssanın başlangıcında özel bir kısım açmam gereken kişi hiç şüphesiz anamdır. Köselerin Fadime. Gazozcu Mevlüt’ün karısı. Cemelli Ebe’nin gelini. Kasap Hacı Mehmet’in büyük kızı. Komşuların tabiriyle “Avratların şahı, padişahı!”
Öyleydi hakikaten de. Tuhaf bir yanılsama fakat mesela ben anamı hiç ölmeyecek zannederdim. Güya ölümsüzlük iksiri içmiş de sonsuza dek bu dünyanın sahibi olarak yaşayacakmış üzere gelirdi bana. O ölünce yeryüzü ayağımın altından kaydı, tabansız ve karanlık bir boşlukta kaybolup gittim. Annem benim gezegenimmiş meğerse.
Anam her şeyde olduğu üzere, hekimlikte de güzeldi. Ya da şöyle söylemeliyim; anam bir şamandı ancak bunu bilmiyordu işin hoş tarafı.
Erken çocukluk anılarımdan birinin tıpatıp benzerine 1974 yılında Yılmaz Güney’in “Umut” sinemasında rastlamıştım. Sinemanın bir yerinde, Adana’nın fakir bir mahallesinin ondan da fakir bir konutunun avlusunda, Otomobilci Cabbar’ın karısı kocasının sırtına bardak çeker. Bir yandan da eksik gedikten, ekmekten tuzdan, çocukların gereksiniminden falan konuşur. Cabbar sonunda çıldırır, çocukları tekmeler, bayana saldırır, ortalık karışır.
Doktor Sanatları, Ercan Kesal, 151 syf., İrtibat Yayınları, 2023. Rahmetli Cemelli Ebem hastalandığında da anam onu önüne oturtur, sırtını sıyırıp bardak çekmeye başlardı. Bardaklar da o günün sabahı kahvaltıda kullandığımız koca gövdeli çay bardakları! Hayatında okul yüzü görmemiş ümmi bir bayan olan Dr. Fadime Kesal, kazak ördüğü şişin ucuna doladığı pamuğu ispirtoya batırır, yakar, alevli şişi bardağın içine daldırıp çıkardıktan sonra da bardağı ebemin sırtına yapıştırırdı. Bardağın vakum özelliği nasıl bir güçle çekiyorsa artık, sırttaki deriyi her kaldırışında ebemin “Amanın Fadime!” nidasını heyecanla beklerdim. Düşecek üzere olan bardaklar ustalıkla toplanır, sırtın başka bir yerine birebir işlemden geçirilerek bir daha yapıştırılırdı.
Her vakit ebem hasta olmazdı elbette, bazen roller değişir, anam hasta, ebem doktor olurdu. Anamın nedense sık sık göbeği düşerdi. Galiba akut batın ağrısının halk ortasında tanımı buydu: “Göbeğim düştü!” Ne yapmak lazım, elbette düşen göbeği çevirip yerine koymak. Bu kere annem ebemin önüne sırtüstü yatar, karnını açar beklerdi. Ben de her zamanki seyirci koltuğumdaydım elbette. Ebem, eline bir bez dolayıp karnın bir tarafından sıkıca bastırarak dairesel hareketler yapar, çıkmış bir parçayı tekrar eski yerine takar üzere anamın düşmüş göbeğini oturturdu.
Efendim, kalabalık ailelerin hastalıkları bitmez elbette, bu ortada ben ilkokul bitinceye kadar hiç orta vermeden, hatta ortaokulun birinci yılları da dahil nizamlı olarak yatağıma işerdim. Birçok hastalığıma ek olarak bu da güya fazladan armağan edilmiş içli bir konuydu, yıllarca hayatımın orta yerinde öylece durdu.
Anam benim yeryüzümdü. Ne biliyorsam, ne öğrendiysem sebebi anamdır. Yazdığım her şeyde o denli. Anam yazdırdı!
Rahmetli anam anlaşılan çok usanmış olmalı ki bu durumdan, esaslı bir tahlil aramış. Artık kime ne sorduysa, “Kirpi eti yesin, geçer,” demişler.
O meşum gün… Okuldan sonra galiba meskenin gerisindeki yerde top oynamaya gitmiştim, akşam biraz geç geldim. Salona girdiğimde sofra hâlâ kalkmamıştı, tüm ailenin kaşık salladığı tepsinin ortasında içi tepeleme et dolu bir tabak beni bekliyordu. Konutta benden büyük zebella üzere üç abi vardı ve et yemeğini bitirmeden bana bırakmışlardı. Olacak şey değil! Anlamalıydım aslında kumpası lakin demek ki çocuk aklımla durumu güzele yormak istemiştim. Anında çöktüm sofraya ve daldım tabağa. Bir yandan da soruyordum, “Herkes yedi mi, siz niçin yemiyorsunuz, bana mı ayırdınız?” Saflığa bak!
“Biz yedik, sana da ayırdık,” dediler. O sırada büyük abim Erhan pık diye güldü, en azından onu hesaba katmalıydım, ancak neyse.
Eti yemeye başladım lakin bildiğimiz etlerden olmadığını da hissettim çabucak. Ekşimsi bir tadı vardı ve rengi de et renginde değildi. Sonlara doğru pek de iştahım olmadan yemeye devam ediyordum ki, Erhan Abim her zamanki üzere tutamayıp kendini, “Oğlum yediğin et kirpi eti lan!” diye bağırdı.
Bir an afallayıp ne olduğunu anlamaya çalıştım. Sonra da kaşığı elimden atıp ağlayarak anneme niçin bu türlü bir şey yaptığını sorduğumu hatırlıyorum. Kadıncağız, “Oğlum her gün yatak yorgan, çamaşır yetiştiremiyorum sana, Naciye Halana sordum, ‘Kirpi eti yerse geçer,’ dedi. Ben de o denli yaptım, ne yapayım?” dedi.
Merak bu ya, “Kirpiyi nereden buldun?” dedim. Birkaç gece beklemiş bahçede. En son önceki gece bir tane yakalayınca üzerine kovayı kapatıp bırakmış. Hapsetmiş yani. Sabah da su dolu bir kovaya atınca kirpi boğulmamak için başını çıkartmış haliyle. Uzanan kafayı şişle tespit ettikten sonra da bildiğimiz yüzme süreci. Anam kasap kızı olduğundan bu kesme yüzme işlerine çok hâkimdi. Kirpiyi yüzerken de çok zorlandığını zannetmiyorum.
*Yazar, oyuncu, senarist.